หมออนามัย...นักวิชาการสาธารสุข...ล้วนเป็นนามเรียกขานผู้ที่ประกอบอาชีพเป็นนักวิชาการสาธารณสุข
บ่อยครั้งผมฟังข่าว...ผมได้ยินแต่คำว่า..แพทย์...พยาบาล...แล้วหมออนามัยหรือนักวิชาการสาธารณสุขหายไปไหนครับ
นักวิชาการสาธารณสุข...เป็นชื่อจริงที่ใช้เรียกพวกเรา
หมออนามัย...แพทย์...พยาบาลหลายท่านอาจไม่รู้จัก...แต่ผมเชื่อว่าชื่อนี้มีที่มาจากชาวบ้านที่ "ตั้งให้เรา"
ด้วยความที่ว่าตามข่าวสารต่างๆไม่ค่อยได้เอ่ยถึงนักวิชาการสาธารณสุขมากนัก
ด้วยความเป็นคนดีของผม...กลัวว่าจะไม่มีใครรู้จักนักวิชาการสาธารณสุข...
นักวิชากการสาธารณสุขเป็นใคร...วันๆๆทำไรบ้าง...รับผิดชอบอะไรบ้าง
วันนี้จึงขอย้ำเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ของนักวิชาการสาธารณสุขอีกครั้งครับ
ตำแหน่ง นักวิชาการสาธารณสุข ระดับตำแหน่ง ปฏิบัติการ
หน้าทีความรับผิดชอบหลัก
ปฏิบัติ งานในฐานะผู้ปฏิบัติงานระดับต้น ทีต้องใช้ความรู้ ความสามารถทางวิชาการในการทำงาน ปฏิบัติงานเกียวกับงานด้านวิชาการสาธารณสุข ภายใต้การกำกับ แนะนำตรวจสอบ และปฏิบัติงานอืนตามทีได้รับมอบหมาย
โดยมีลักษณะงานทีปฏิบัติในด้านต่าง ๆ ดังนี้
1. ด้านการปฏิบัติการ
(1) ศึกษา ค้นคว้า วิเคราะห์ วิจัย สำรวจ รวบรวม ข้อมูลทางวิชาการเบื้องต้นทีไม่ซับซ้อน เกี่ยวกับงานด้านสาธารณสุข เช่น การส่งเสริมสุขภาพ การเฝ้ าระวังโรค การควบคุมป้ องกันโรคและภัยสุขภาพ และการฟื้ นฟูสุขภาพ รวมทั้ง การดูแลรักษาพยาบาล การจัดบริการ
สุขภาพ การสุขศึกษาและพฤติกรรมสุขภาพ การสุขาภิบาล อนามัยสิ่งแวดล้อม พัฒนาระบบกลไกและการบังคับใช้กฎหมายสาธารณสุข เพื#อช่วยในการเสริมสร้างระบบการสาธารณสุขที#ดี
(2) สรุปรายงานเกี#ยวกับการดำเนินงาน หรือรายงานการรวบรวมข้อมูลทางวิชาการด้าน
สาธารณสุข เสนอผู้บังคับบัญชา เพื#อประกอบการวางแผนในการปฏิบัติงาน
(3) ติดตามผลการศึกษา วิเคราะห์ และวิจัยงานด้านสาธารณสุข เพื่อนำมาใช้ในการปฏิบัติงาน ให้เหมาะสมกับสถานการณ์ต่าง ๆ
(4) ร่วมพัฒนาเนื6อหา องค์ความรู้ คุณภาพมาตรฐานเกี#ยวกับงานด้านสาธารณสุข และระบบบริการสุขภาพ โดยบูรณาการแบบองค์รวมว่าด้วยการคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญา เกี่ยวกับงานด้านสาธารณสุขและระบบบริการสุขภาพ และจัดทำคู่มือ แนวทางปฏิบัติ เอกสารวิชาการ สื่อสุขศึกษาประชาสัมพันธ์ เพื่อให้ประชาชน มีความรู้ สามารถ ป้องกันตนเองจากโรคและภัยสุขภาพ
(5) ปฏิบัติการในการส่งเสริมสุขภาพ อนามัยสิ่งแวดล้อม การควบคุมป้ องกันโรคและภัยสุขภาพ การเฝ้ าระวังโรค รักษาเบื6องต้น และติดตามฟื6 นฟูสุขภาพในชุมชน ดูแลบำรุงรักษาเครื่องมือและอุปกรณ์ ที่พร้อมใช้งาน เพื่อพัฒนาระบบบริการสาธารณสุข อย่างมีประสิทธิภาพและทัวถึง
(6) ช่วยจัดทำฐานข้อมูลเบื6องต้นที#เกี#ยวข้องกับงานด้านสาธารณสุข เช่น ข้อมูลของผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง บุคลากรทางด้านบริการสุขภาพ ประชากร สถานะสุขภาพ ระบาดวิทยา สิ่งแวดล้อมทีเอื่อต่อ
สุขภาพ สถานประกอบการทั้งภาครัฐและเอกชน องค์กรภาคีเครือข่าย เพื่อนำมาใช้ในการวิเคราะห์ ในการปรับปรุงระบบงานสาธารณสุขให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น
(7) ให้บริการคัดกรอง ตรวจวินิจฉัย รักษาเบื6องต้น สอบสวนสืบสวนโรค ติดตามผู้ป่ วยผู้สัมผัส เพื่อการเฝ้ าระวัง ควบคุมป้ องกันโรคและภัยสุขภาพ รวมทั6งส่งเสริมสุขภาพ และฟื้ นฟูสุขภาพ
เพื่อให้ประชาชน มีสุขภาพทีดี
(8) ร่วมประเมินสิ่งแวดล้อมการทำงาน ประเมินสถานประกอบการ สถานบริการสาธารณะสถานที่สาธารณะทางด้านอนามัยสิ่ งแวดล้อม เพื่อการป้ องกันควบคุมโรคและภัยสุ ขภาพอย่างมี
ประสิทธิภาพ
(9) ช่วยปฏิบัติงานส่งเสริม ควบคุม กำกับมาตรฐาน การบังคับใช้กฎหมายเกี่ยวกับการแพทย์
และสาธารณสุข และกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง เพื่อการคุ้มครองผู้บริโภคด้านบริการและผลิตภัณฑ์สุขภาพ
2. ด้านการวางแผน
วางแผนการทำงานที่รับผิดชอบร่วมดำเนินการวางแผนการทำงานของหน่วยงานหรือ
โครงการเพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปตามเป้ าหมายผลสัมฤทธิL ที#กำหนด
3. ด้านการประสานงาน
(1) ประสานการทำงานร่วมกันทั้งภายในและภายนอกทีมงานหรือหน่วยงาน เพื่อให้เกิด
ความร่วมมือและผลสัมฤทธิLตามที่กำหนดไว้
(2) ชี้แจงและให้รายละเอียดเกี่ยวกับข้อมูล ข้อเท็จจริ ง แก่บุคคลหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อสร้างความเข้าใจหรือความร่วมมือในการดำเนินงานตามที่ได้รับมอบหมาย
4. ด้านการบริการ
(1) ตรวจสอบสภาพของเครื#องมืออุปกรณ์ต่างๆ ให้มีคุณภาพและเหมาะแก่การ
นำไปใช้งานอยู่เสมอ รวมทั6งสนับสนุนงานอื#นๆ ที#เกี#ยวข้องกับการให้บริการทางสาธารณสุข เพื่อให้
การบริการดังกล่าวเป็นไปอย่างราบรื่น
(2) สนับสนุนการถ่ายทอดความรู้ทางวิชาการหรื อเทคโนโลยี แก่บุคคลภายใน
หน่วยงาน เพื#อเป็นความรู้และให้สามารถดำเนินงานให้มีประสิทธิภาพ
(3) ให้บริการทางวิชาการ เช่น การจัดทำเอกสาร ตำรา คู่มือ เอกสารสื่อ เผยแพร่ใน
รูปแบบ ต่าง ๆ เพื่อการเรียนรู้และความเข้าใจในระดับต่าง ๆ ในงานด้านสาธารณสุข
(4) ร่วมปฏิบัติการในการพัฒนาศักยภาพของบุคลากร และองค์กร เพื่อให้เป็นบุคลากรทีมีความชำนาญ และปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
(5) นิเทศงานด้านสาธารณสุขให้แก่อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน เพื#อให้สามารถปฏิบัติงานในพื้นที่ได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ
คุณสมบัติเฉพาะสำหรับตำแหน่ง
มีคุณวุฒิอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้
1. ได้รับปริญญาตรีหรือคุณวุฒิอย่างอื่นที่เทียบได้ในระดับเดียวกัน ในสาขาวิชาสาธารณสุขศาสตร์ สาขาวิชาการพยาบาล สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์กายภาพ สาขาวิชาแพทยศาสตร์ สาขาวิชาทันตแพทยศาสตร์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์การแพทย์ ทางเทคนิคการแพทย์ หรือสาขาวิชาวิศวกรรมศาสตร์ ทางวิศวกรรมสิ่งแวดล้อม หรือสาขาวิชาใดสาขาวิชาหนึ#งหรือหลายสาขาวิชา
ดังกล่าว ในทางที่ส่วนราชการเจ้าสังกัดเห็นว่าเหมาะสมกับหน้าที่ความรับผิดชอบและลักษณะงานที่
ปฏิบัติ หรือสาขาวิชาอื่นที่ ก.พ. กำหนดว่าใช้เป็นคุณสมบัติเฉพาะสำหรับตำแหน่งนี้ได้
2. ได้รับปริญญาโทหรือคุณวุฒิอย่างอื่นที่เทียบได้ในระดับเดียวกัน ในสาขาวิชาสาธารณสุขศาสตร์ สาขาวิชาการพยาบาล สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์กายภาพ สาขาวิชาแพทยศาสตร์ สาขาวิชาทันตแพทยศาสตร์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์การแพทย์ ทางเทคนิคการแพทย์สาขาวิชาเศรษฐศาสตร์ ทางเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข หรือสาขาวิชาวิศวกรรมศาสตร์ ทางวิศวกรรม
สิ่ ง แ ว ด ล้อ ม หรื อ ส า ข า วิ ช า ใ ด ส า ข า วิ ช าหนึ่ งหรื อห ล า ย ส า ข า วิ ช า ดัง ก ล่ า ว ใ นท า ง ที่
ส่วน ราชการเจ้าสังกัดเห็นว่าเหมาะสมกับหน้าที#ความรับผิดชอบและลักษณะงานที่ ปฏิบัติ หรือสาขาวิชาอื่นที่ ก.พ. กำหนดว่าใช้เป็นคุณสมบัติเฉพาะสำหรับตำแหน่งนี้ได้
3. ได้รับปริญญาเอกหรือคุณวุฒิอย่างอืนที่เทียบได้ในระดับเดียวกัน ในสาขาวิชาสาธารณสุขศาสตร์ สาขาวิชาการพยาบาล สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์กายภาพ สาขาวิชา
แพทยศาสตร์ สาขาวิชาทันตแพทยศาสตร์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์การแพทย์ ทางเทคนิคการแพทย์สาขาวิชาเศรษฐศาสตร์ ทางเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข หรือสาขาวิชาวิศวกรรมศาสตร์ ทาวิศวกรรม
สิ่ง แ ว ด ล้อ ม หรื อ ส า ข า วิ ช า ใ ด ส า ข า วิ ช าหนึ่งหรื อห ล า ย ส า ข า วิ ช า ดัง ก ล่ า ว ใ นท า ง ที่
ส่วนราชการเจ้าสังกัดเห็นว่าเหมาะสมกับหน้าที่ความรับผิดชอบและลักษณะงานที่ปฏิบัติ หรือสาขาวิชา
อื่นที ก.พ. กำหนดว่าใช้เป็นคุณสมบัติเฉพาะสำหรับตำแหน่งนี6ได้
4. ได้รับปริญญาหรือคุณวุฒิอย่างอื่นที่ ก.พ. กำหนดว่าใช้เป็นคุณสมบัติเฉพาะสำหรับตำแหน่งนี้ได้
สรุปง่าย ๆ คือ การศึกษาวิเคราะห์ วิจัย และพัฒนางานด้านสาธารณสุข โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของประชาชนเพื่อให้เกิดเป็น นโยบาย วิสัยทัศน์ พันธกิจ แผนงาน โครงการและกิจกรรม ต่าง ๆ เพื่อให้บุคคลากรต่าง ๆ ในกระทรวงสาธารณสุขร่วมกันทำให้ประชาชนมีสุขภาพอนามัยดีโดยการมีส่วนร่วม จากทุกฝ่าย
